Jak inwestować w fundusze inwestycyjne? Aktywne czy pasywne zarządzanie?
W czasach, gdy oszczędzanie na lokatach bankowych przynosi niewielkie zyski, coraz więcej Polaków szuka alternatywnych sposobów na pomnażanie swoich oszczędności. Fundusze inwestycyjne stają się coraz popularniejszym rozwiązaniem, oferując szansę na wyższe zyski przy jednoczesnym ograniczeniu ryzyka. Jednak przed podjęciem decyzji o inwestowaniu w fundusze, warto zrozumieć różnice między aktywnym a pasywnym zarządzaniem. Która strategia jest lepsza? W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na to pytanie, analizując wady i zalety obu podejść.
Czym są fundusze inwestycyjne?
Fundusze inwestycyjne to forma zbiorowego inwestowania, w ramach której środki wielu inwestorów są łączone i inwestowane w różnorodne instrumenty finansowe, takie jak akcje, obligacje czy nieruchomości. Inwestując w fundusz, stajesz się współwłaścicielem wszystkich aktywów wchodzących w jego skład. Massachusetts Investors Trust Fund jest powszechnie uważany za pierwszy fundusz otwarty w branży.
Fundusze inwestycyjne można podzielić na kilka kategorii, np. fundusze otwarte, w których liczba udziałów jest zmienna i inwestorzy mogą dołączać lub wypłacać środki w dowolnym momencie, oraz fundusze zamknięte, z ustaloną liczbą udziałów, którymi można obracać na giełdzie.
Inwestowanie w fundusze niesie ze sobą szereg korzyści, takich jak:
- Dywersyfikacja: Fundusze inwestują w wiele różnych aktywów, co pozwala na rozłożenie ryzyka i zmniejszenie prawdopodobieństwa utraty całego kapitału.
- Profesjonalne zarządzanie: Decyzje inwestycyjne w funduszach podejmowane są przez doświadczonych zarządzających, którzy posiadają specjalistyczną wiedzę i narzędzia analityczne.
- Dostępność: Inwestowanie w fundusze jest stosunkowo proste i dostępne dla szerokiego grona inwestorów, również tych, którzy nie posiadają dużej wiedzy finansowej.
Istnieje wiele rodzajów funduszy inwestycyjnych, różniących się między sobą strategią inwestycyjną, poziomem ryzyka i rodzajem inwestowanych aktywów. Do najpopularniejszych należą:
- Fundusze akcyjne: inwestujące głównie w akcje spółek.
- Fundusze obligacyjne: lokujące środki w obligacje.
- Fundusze mieszane: łączące inwestycje w akcje i obligacje.
Polskie realia
Polski rynek funduszy inwestycyjnych dynamicznie się rozwija. W pierwszej połowie 2024 roku aktywa krajowych TFI wzrosły o 11,9%, osiągając rekordowy poziom 358,8 mld zł. Największą popularnością cieszą się fundusze dłużne, które stanowią największy segment rynku.
Inwestowanie w fundusze w Polsce regulowane jest przez Ustawę o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi z 27 maja 2004 roku. Ustawa ta określa m.in. rodzaje funduszy, zasady ich działania oraz obowiązki TFI.
Do inwestowania w fundusze w Polsce można wykorzystać różnorodne platformy inwestycyjne. Przykładowo, eToro to platforma społecznościowa, która umożliwia kopiowanie strategii doświadczonych inwestorów i inwestowanie w różne instrumenty, w tym kryptowaluty. Interactive Brokers to platforma dla bardziej zaawansowanych inwestorów, oferująca dostęp do rynków globalnych, niskie spready i zaawansowane narzędzia handlowe. Saxo Bank to kolejna platforma z szeroką gamą instrumentów i zaawansowanymi platformami transakcyjnymi. XTB to polska platforma z intuicyjną platformą xStation i szeroką ofertą instrumentów CFD. Plus500 specjalizuje się w handlu CFD, oferując prosty interfejs i szybkie transakcje.
Struktura funduszy inwestycyjnych
W działaniu funduszy inwestycyjnych uczestniczy szereg podmiotów pełniących różne funkcje. Brokerzy i dealerzy pośredniczą między inwestorami a funduszem, ułatwiając zakup i sprzedaż jednostek uczestnictwa. Agenci transferowi zarządzają rejestracją i transferem jednostek, prowadząc rejestr udziałowców i przetwarzając zmiany własności. Depozytariusze, często banki, odpowiadają za ochronę aktywów funduszu, przechowując je w bezpiecznym skarbcu.
Aktywne zarządzanie
Aktywne zarządzanie funduszem polega na tym, że zarządzający podejmuje decyzje inwestycyjne, starając się osiągnąć zyski wyższe niż przeciętna rynkowa (reprezentowana np. przez indeks giełdowy). Zarządzający aktywnie analizuje rynek, wybiera aktywa, które jego zdaniem są niedowartościowane, i sprzedaje te, które uważa za przewartościowane.
Aktywni zarządzający stosują różnorodne techniki inwestycyjne, takie jak analiza fundamentalna, która bada charakterystykę poszczególnych inwestycji, oraz analiza ilościowa, oparta na systematycznym procesie zakupu i sprzedaży aktywów z wykorzystaniem danych. Do popularnych technik należą również sprzedaż krótka (short selling), polegająca na sprzedaży pożyczonych aktywów z zamiarem odkupienia ich po niższej cenie, oraz hedging, czyli zabezpieczanie się przed ryzykiem strat poprzez inwestowanie w instrumenty pochodne.
Do głównych zalet aktywnego zarządzania należą:
- Potencjał wyższych zysków: Doświadczony zarządzający może osiągnąć zyski przewyższające średnią rynkową.
- Elastyczność: Aktywne zarządzanie pozwala na dostosowanie portfela inwestycyjnego do zmieniających się warunków rynkowych. Na przykład, w okresach dekoniunktury zarządzający może zwiększyć udział bezpieczniejszych aktywów, takich jak obligacje rządowe.
- Możliwość zarządzania ryzykiem: Zarządzający może podejmować działania mające na celu ograniczenie ryzyka inwestycyjnego, np. poprzez dywersyfikację portfela lub stosowanie strategii hedgingowych.
- Dostosowanie do celów: Aktywne zarządzanie pozwala na dopasowanie inwestycji do indywidualnych celów, takich jak inwestowanie zrównoważone, uwzględniające czynniki ESG (środowiskowe, społeczne i ładu korporacyjnego).
Należy jednak pamiętać, że aktywne zarządzanie wiąże się również z pewnymi wadami:
- Wyższe opłaty: Fundusze aktywnie zarządzane pobierają zazwyczaj wyższe opłaty za zarządzanie, co może obniżyć ostateczny zysk dla inwestora.
- Ryzyko gorszych wyników: Nie ma gwarancji, że zarządzający osiągnie zyski wyższe niż rynek. W rzeczywistości wiele funduszy aktywnie zarządzanych nie osiąga wyników lepszych niż indeksy rynkowe.
- Mniejsza transparentność: Strategia inwestycyjna funduszu aktywnie zarządzanego może być mniej przejrzysta dla inwestora, co utrudnia ocenę podejmowanych decyzji.
Istnieje wiele kontrowersji wokół wyników osiąganych przez aktywnych zarządzających. Ich sukces lub porażka zależą w dużej mierze od wybranych statystyk. Nie ma zgody co do tego, która strategia przynosi lepsze rezultaty: aktywna czy pasywna.
Pasywne zarządzanie
Pasywne zarządzanie, zwane również inwestowaniem indeksowym, polega na odzwierciedlaniu składu i wyników określonego indeksu giełdowego. Zarządzający funduszem pasywnym nie próbuje wybierać pojedynczych aktywów, a jedynie naśladuje skład indeksu. Do najpopularniejszych form pasywnego inwestowania należą ETF-y (Exchange Traded Funds), czyli fundusze notowane na giełdzie. Główne zalety pasywnego zarządzania to:
- Niższe opłaty: Fundusze pasywne pobierają zazwyczaj niższe opłaty za zarządzanie, ponieważ nie wymagają one tak dużych nakładów na badania i analizy.
- Transparentność: Skład funduszu pasywnego jest znany i łatwy do zweryfikowania, co daje inwestorom pełny obraz tego, w co inwestują swoje środki.
- Prostota: Inwestowanie pasywne nie wymaga od inwestora specjalistycznej wiedzy ani aktywnego monitorowania rynku.
- Korzyści podatkowe: Pasywne zarządzanie, ze względu na rzadsze transakcje, często generuje wyższe zyski po opodatkowaniu.
Do wad pasywnego zarządzania można zaliczyć:
- Potencjalnie niższe zyski: Fundusz pasywny nie osiągnie zysków wyższych niż indeks, który naśladuje.
- Brak elastyczności: Fundusz pasywny nie może reagować na zmieniające się warunki rynkowe, co może być wadą w okresach zawirowań na rynku.
W ramach pasywnego inwestowania wyróżnia się również tzw. „smart beta”, czyli strategię, która łączy elementy zarządzania pasywnego i aktywnego. W tym podejściu zarządzający pasywnie śledzi indeks, ale nie jest on oparty na tradycyjnej kapitalizacji rynkowej, lecz na pewnych czynnikach, które mają na celu osiągnięcie wyższych stóp zwrotu.
Hipoteza efektywnego rynku
Hipoteza efektywnego rynku (EMH) głosi, że ceny aktywów na rynku odzwierciedlają wszystkie dostępne informacje. Oznacza to, że próby systematycznego identyfikowania i wykorzystywania niedowartościowanych aktywów są skazane na niepowodzenie, ponieważ ruchy cen akcji są w dużej mierze losowe. Zwolennicy pasywnego zarządzania często powołują się na EMH, argumentując, że najlepszą strategią inwestycyjną jest inwestowanie w fundusze indeksowe. Z kolei aktywni inwestorzy nie zgadzają się z EMH, wierząc, że na rynku istnieją nieefektywności, które można wykorzystać do osiągnięcia wyższych zysków.
Które zarządzanie wybrać?
Wybór między aktywnym a pasywnym zarządzaniem zależy od wielu czynników, takich jak:
- Horyzont inwestycyjny: W przypadku długoterminowych inwestycji pasywne zarządzanie może okazać się bardziej opłacalne, ponieważ zakłada budowanie majątku stopniowo w dłuższym horyzoncie czasowym, opierając się na historycznych stopach zwrotu z rynku. Niższe opłaty w funduszach pasywnych również przyczyniają się do lepszych wyników w długim terminie.
- Tolerancja ryzyka: Inwestorzy o wyższej tolerancji ryzyka mogą skłaniać się ku aktywnemu zarządzaniu, licząc na wyższe zyski.
- Wiedza i doświadczenie: Inwestorzy posiadający wiedzę i doświadczenie na rynku kapitałowym mogą rozważyć aktywne zarządzanie swoim portfelem.
Warto pamiętać, że nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi na pytanie, która strategia jest lepsza. W wielu przypadkach optymalnym rozwiązaniem może okazać się połączenie aktywnego i pasywnego zarządzania. Ostatnie trendy wskazują na przesunięcie kapitału inwestorów z funduszy aktywnych do pasywnych, głównie ze względu na niższe opłaty i częstsze przypadki gorszych wyników funduszy aktywnych (po uwzględnieniu opłat).
Podsumowanie
Fundusze inwestycyjne to atrakcyjna forma inwestowania dla osób, które chcą pomnażać swoje oszczędności. Wybór między aktywnym a pasywnym zarządzaniem zależy od indywidualnych preferencji, celów inwestycyjnych oraz horyzontu czasowego. Aktywne zarządzanie oferuje potencjał wyższych zysków i większą elastyczność, ale wiąże się z wyższym ryzykiem i opłatami. Pasywne zarządzanie jest tańsze, bardziej przejrzyste i często bardziej efektywne podatkowo, ale może generować niższe zyski w krótkim terminie.
Polscy inwestorzy mają do dyspozycji szeroki wybór funduszy i platform inwestycyjnych. Przed podjęciem decyzji inwestycyjnej warto dokładnie przeanalizować oba podejścia i wybrać to, które najlepiej odpowiada naszym potrzebom i sytuacji finansowej. Warto również rozważyć konsultację z doradcą finansowym, który pomoże w doborze odpowiednich funduszy.
